Ceacht samplach: Ceol a fhoghlaim ón chluas

Comhthéacs na hÉireann: Bhain an t‑oide ealaíne Éireannach úsáid as an chleachtadh seo chun píosaí ceoil a mhúineadh do rannpháirtithe sa ghrúpa. Roghnaíodh an modh teagaisc seo toisc gur cuid de thraidisiún ceoil na hÉireann é — go dtí le déanaí ní raibh oideachas foirmiúil ceoil ag formhór na gceoltóirí traidisiúnta agus níor léigh siad ná níor bhreac siad aon cheol. D’fhoghlaim siad go leor dá gcuid ceoil trí éisteacht le ceoltóirí, amhránaithe agus daoine eile ag portaireacht béil (modh chun fonn a chanadh gan fhocail). Thug an modh seo deis do rannpháirtithe triail a bhaint as a bheith ag foghlaim ón chluas — rud a thugann léargas díreach dóibh ar an chaoi a mbíodh ceoltóirí ag foghlaim san am a chuaigh thart.

Comhthéacsanna eile: D’fhéadfadh an cleachtadh seo a bheith úsáideach i gcomhair clár ar bith ina mbítear ag foghlaim píosaí ceoil, go háirithe ceol tíre agus ceol traidisiúnta. 

Ainm an cheachta: Píosa ceoil a fhoghlaim ón chluas.

Cuspóir agus aidhm(eanna) an cheachta: Fonn traidisiúnta a mhúineadh do rannpháirtithe a sheinneann uirlis cheoil cheana. Is scil cheoil thábhachtach í an fhoghlaim ón chluas, agus is mar sin a mhúintear ceol na hÉireann de ghnáth.

Conas/cén fáth a spreagann an ceacht seo foghlaim bhunathraitheach? Ba thosaitheoirí ar an fhidil iad roinnt rannpháirtithe sa treoirstaidéar Éireannach agus bhí taithí ag roinnt daoine eile. Trí fhonn amháin a fhoghlaim a bheadh siad in ann é a sheinm le chéile leis an ghrúpa, cuireadh le féinmhuinín na ndaoine is lú taithí.

An líon rannpháirtithe is fearr: 3–5.

Fad: 30 nóiméad.

Ábhair atá de dhíth: Uirlisí ceoil, físcheamara.

Treoracha céim ar chéim:

1. Seinn an fonn arís agus arís eile ionas gur féidir le rannpháirtithe é a chloisteáil agus eolas a chur air.
2. Bris an fonn ina mhíreanna gearra ina mbíonn thart ar 1–2 bharra.
3. Seinn an chéad mhír agus iarr ar na rannpháirtithe athrá a dhéanamh. Déan cleachtadh air seo go dtí go bhfuil an mhír ar eolas acu.
4. Déantar an rud céanna arís i gcás gach míre, á dtógáil ar a chéile go dtí gur féidir leis na rannpháirtithe an píosa iomlán a sheinm.

Rudaí riachtanacha eile: Tar éis an ranga, déan taifeadadh fuaime nó físe, ag léiriú gach míre, agus ansin ag seinm an phíosa ina iomlán. Roinn an taifeadadh leis an ghrúpa. Is féidir le rannpháirtithe é seo a úsáid chun cleachtadh a dhéanamh sa bhaile.

Leideanna don oide: Nuair a bhítear ag múineadh grúpa ina bhfuil leibhéil chumais éagsúla, bíonn dúshlán ag baint le cothrom na Féinne a thabhairt do na foghlaimeoirí a bhfuil níos mó agus níos lú taithí acu. Bealach amháin chun aghaidh a thabhairt air seo ná an píosa ceoil a roghnú go cúramach. Sa chás seo, roghnaigh an t‑oide ealaíne píosa ina bhfuil neart athrá agus atá éasca go leor le seinm agus le foghlaim ón chluas, ach is píosa álainn ceoil é freisin (níl sé ina ‘fhonn do thosaitheoirí’). Is fiú roinnt ama a chaitheamh leis an rogha seo roimh ré.