Ceacht samplach: Grinnéisteacht

Comhthéacs na hÉireann: D’oibrigh rannpháirtithe an treoirstaidéir Éireannaigh le chéile chun sraith píosaí ceoil a réiteach agus a sheinm mar fhreagra ar dhá scéal béaloidis a bhain le láithreacha oidhreachta sa cheantar. Tháinig na scéalta seo anuas chugainn sa bhéaloideas agus tá friotal saibhir iontu. Is cuid den luach chultúrtha a bhaineann le scéalta béaloidis dá leithéid é an saibhreas teanga seo a chaomhnaíonn saíocht agus dul na Gaeilge.

Ar an láimh eile, fágann an ardréim teanga, a chuimsíonn stór focal agus struchtúir neamhchoitianta, go dtugann scéalta mar seo dúshlán fiú do chainteoirí líofa Gaeilge go minic. Dá réir sin, do dhaoine áirithe d’fhéadfadh go músclódh an taithí éisteachta mothúcháin amhail náire, cosantacht agus brón mar gheall ar mheath teanga agus ar chreimeadh an chultúir atá ag tarlú cheana féin.

Thug an cur chuige sa cheacht seo spás sábháilte do rannpháirtithe éisteacht leis na scéalta á n‑aithris ag seanchaí iomráiteach. Thug sé deis dóibh éisteacht leis na scéalta ar a luas féin, stad a chur leis an taifeadadh, ceisteanna a chur agus plé a dhéanamh nuair ba mhian leo.

Comhthéacsanna eile: D’fhéadfaí an cur chuige sa cheacht seo a úsáid i gcomhthéacsanna mionteanga eile, i gcás ina mbíonn bacanna teanga ag teacht idir na rannpháirithe agus ábhar na hoidhreachta cultúrtha doláimhsithe.

Cuspóir agus aidhm(eanna) an cheachta: Cabhrú le rannpháirtithe teanga shaibhir na scéalaíochta a thuiscint.

Conas/cén fáth a spreagann an ceacht seo foghlaim bhunathraitheach? D’fhág an cur chuige sa cheacht seo go raibh deis níos fearr ag na rannpháirtithe na scéalta a thuiscint agus tairbhe a bhaint as an eolas luachmhar iontu.

An líon rannpháirtithe is fearr: 5–10.

Fad: 1 uair an chloig.

Ábhair atá de dhíth: Scáileán, ríomhaire glúine nó gléas eile, scéal a taifeadadh roimh ré.

Treoracha céim ar chéim:        

1. Taifeadadh físeán den tsaineolaí oidhreachta ag insint scéil tamall roimh an rang.
2. Seinneadh an taifeadadh do na rannpháirtithe ar scáileán mór.
3. Cuireadh stop leis an taifeadadh ó am go chéile chun focail a mhíniú agus an scéal a phlé/a aistriú.
4. D’fhéadfadh na rannpháirtithe tabhairt le fios dá mba mhian leo an físeán a stopadh agus ceist a chur ag am ar bith.

Rudaí riachtanacha eile: Bhí an saineolaí oidhreachta i láthair le linn an cheachta seo. D’fhreagair sé ceisteanna na rannpháirtithe agus bhí an t‑oide ealaíne i mbun an ríomhaire glúine/scáileáin. Ba ghá do bheirt éascaitheoirí a bheith i láthair.

Leideanna don oide: Bhí gá le beirt éascaitheoirí don cheacht seo — an saineolaí oidhreachta agus an t-oide ealaíne.

Ba é príomhról an oide ealaíne sa chás seo cumas teanga gach rannpháirtí sa tseomra a chur san áireamh agus fios a bheith acu cé a d’fhéadfadh drogall a bheith orthu ceist dhíreach a chur, ag gníomhú mar idirghabhálaí idir an saineolaí oidhreachta agus na rannpháirtithe.